Η άρθρωση του γόνατος συχνά υπόκειται σε τραυματισμούς. Οι μηνίσκοι, οι σύνδεσμοι και οι χόνδρινες επιφάνειες μπορεί να δημιουργήσουν πόνο, πρήξιμο και αδυναμία φόρτισης του σκέλους.
Η λήψη ιστορικού, η ειδική ορθοπεδική- αθλητιατρική κλινική εξέταση και οι κατάλληλες απεικονιστικές εξετάσεις, συνήθως η μαγνητική τομογραφία, θα μας δώσουν σαφή διάγνωσης της βλάβης.
Κατόπιν ανάλογα της κακώσεως θα ακολουθήσει συντηρητική ( παγοθεραπεία, ανάπαυση, φυσικοθεραπεία ) ή χειρουργική θεραπεία ( αρθροσκόπιση γόνατος ), και τελική αποθεραπεία ( πρωτόκολλο ασκήσεων ), έτσι ώστε να επιτευχθεί πλήρης αποκατάσταση.
ΡΗΞΗ ΜΗΝΙΣΚΟΥ
Οι μηνίσκοι του γόνατος είναι ημισεληνωειδής ινοχόνδρινοι σχηματισμοί που παρεμβάλλονται μεταξύ του μηρού και της κνήμης. Παίζουν σημαντικό ρόλο στην σταθερότητα της αρθρώσεως και στην προστασία των χόνδρινων επιφανειών, καθώς η φυσική ελαστικότητά τους απορροφά τις πιέσεις που δέχονται οι επιφάνειες αυτές. Διακρίνονται τρεις ζώνες καθοριστικές για την αιμάτωση τους, αλλά και την θεραπευτική προσπέλαση σε περίπτωση τραυματισμού τους.
Οι τραυματισμοί των μηνίσκων είναι συχνή ορθοπεδική πάθηση. Περιγράφονται οι οξύς τραυματικές ρήξεις των μηνίσκων, καθώς και οι βλάβες εκφυλιστικού τύπου. Το ιστορικό, η κλινική εξέταση και οι απεικονιστικοί έλεγχοι με απλή ακτινογραφία και μαγνητική τομογραφία καθορίζουν με ακρίβεια την βλάβη, την πρόγνωση και την αντιμετώπιση αυτής.
Έτσι ο ορθοπεδικός είναι σε θέση να προτείνει συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενή. Η συντηρητική θεραπεία συνίσταται σε παγοθεραπεία, αποφυγή καταπόνησης και κατάλληλη φυσικοθεραπεία, ενώ η χειρουργική αγωγή συνεπάγεται τις περισσότερες φορές στην αρθροσκόπιση γόνατος.
ΧΟΝΔΡΙΝΕΣ ΒΛΑΒΕΣ
Οι χόνδρινες βλάβες του γόνατος είναι συχνά απουτέλεσμα τραυματισμού ή εκφυλιστικής αρθρίτιδας. Η αντιμετώπιση είναι συντηρητική ( παγοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, αντιφλεγμωνώδη αγωγή, ενδοαρθρικές εγχύσεις ) ή χειρουργική ( αρθροσκοπική
χονδροπλαστική, μικροτρυπανισμοί, αποκατάσταση ελλειμάτων με ειδικες τεχνικές με χονδροκύτταρα/ βλαστοκύτταρα, οστεοτομείες βλαισότητας/ ραιβότητας, μερική ή ολική αρθροπλαστική γόνατος ).
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και είναι καθοριστική για την ομαλή αποκατάσταση της βλάβης. Στο τέλος θα ακολουθηθεί ειδικό πρωτόκολλο αποθεραπείας για την αποφυγή υποτροπής της πάθησης.
ΡΗΞΗ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος ανήκει στους βασικούς σταθεροποιητές της αρθρώσεως του γόνατος. Λόγω του συχνού τραυματισμού στις αθλοπαιδιές είναι γνωστός στο ευρύ κοινό.
Πρόκειται για ένα ισχυρό σύνδεσμο που αποτελείται από δύο δεσμίδες, εκφύεται από το μηριαίο οστό καταφύεται στο κνημιαίο και σταθεροποιεί την άρθρωση του γόνατος, κυρίως στο προθιοοπίσθιο άξονα.
Η ρήξη του προσθίου χιαστού είναι ο συχνότερος τραυματισμός του γόνατος, είναι 10 φορές συχνότερη από την ρήξη του οπισθίου χιαστού και εμφανίζεται 0,5-1 στους 1000 κατοίκους (Αμερική και κεντρική Ευρώπη) .
Ο τραυματισμός του προσθίου χιαστού συνδέσμου μπορεί να συμβεί σε απότομη αλλαγή της θέσεως ή της κατεύθυνσης του αθλητή , αλλά και σε περιπτώσεις υπερέκτασης ή υπερκάμψης του γόνατος. Κλασσικά αθλήματα με υψηλό ποσοστό ρήξεως ΠΣΧ είναι το ποδόσφαιρο, μπάσκετ, χειροσφαίριση, βουνίσιο σκι. Φυσικά ο ΠΧΣ μπορεί να τραυματιστεί και σε οποιοδήποτε άλλο άθλημα καθώς και σε τροχαία ατυχήματα.
Η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική με πόνο του γόνατος, οίδημα και αστάθεια. Ο ορθοπεδικός μπορεί με συγκεκριμένα τεστ να διαγνώσει την ρήξη, και να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του γόνατος μελετώντας ακτινογραφίες και μαγνητική τομογραφία του τραυματισμένου γόνατος.
Κατόπιν γνωρίζοντας την βλάβη του συνδέσμου, τις συνοδές κακώσεις του γόνατος, την ηλικία του ασθενούς, την εργασία του, τις προσδοκίες του και την γενικότερη κατάσταση της υγείας του θα συστήσει ο θεράπων ορθοπεδικός συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία.
Η συντηρητική θεραπεία συνίσταται σε τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα και φυσικοθεραπεία.
Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην αποκατάσταση του συνδέσμου. Υπάρχουν πολλές τεχνικές, ποικίλα μοσχεύματα και ανάλογα πρωτόκολλα αποθεραπείας. Όλα έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η επιλογή της τεχνικής πρέπει να γίνεται βάση των τελευταίων κλινικών δεδομένων και των χαρακτηριστικών του ασθενή.
ΡΗΞΗ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
Ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΟΧΣ) είναι ο κύριος σταθεροποιητής της άρθρωσης του γόνατος. Είναι ισχυρότερος του προσθίου χιαστού και συνήθως τραυματίζεται σε κακώσεις υψηλής ενέργειας. Πολλές φορές διαλάθη της διάγνωσης, η οποία τίθεται με κλινική εξέταση από έμπειρο ορθοπεδικό. Οι ακτινογραφίες υπό στρες σε πρόσθιο και οπίσθιο συρτάρι σε σύγκριση με το υγιές συντελούν στην λεπτομερή καταγραφή της χαλάρωσης του συνδέσμου, η οποία είναι απαραίτητη για τον σωστό σχεδιασμό της θεραπευτικής προσέγγισης. Η μαγνητική τομογραφία δεν δίδει χρήσιμες πληροφορίες για τον οπίσθιο χιαστό, άλλα χρησιμεύει κυρίως για την περιγραφή των συνοδών κακώσεων.
Η αντιμετώπιση βλάβης ΟΧΣ είναι συντηρητική ή χειρουργική. Για παράδειγμα μια πρόσφατη κάκωση με μέτριο οπίσθιο συρτάρι ( μικρότερο των 10 χιλ.) και χωρίς συνοδές ενδοαρθρικές κακώσεις θα αντιμετωπιστεί συντηρητικά με ειδικούς νάρθηκες γόνατος οπισθίου χιαστού και φυσικοθεραπεία. Η αποκατάσταση σε αυτή την περίπτωση ξεπερνάει τους 6 μήνες. Στην αντίθετη περίπτωση μια χρόνια ανεπάρκεια του συνδέσμου με οπίσθιο συρτάρι άνω των 15 χιλ. και χαλάρωση της οπισθίας έξω γωνία του γόνατος που προκαλεί λειτουργικά ενοχλήματα σε ένα νέο ασθενή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά. Υπάρχουν πολλές τεχνικές πλαστικής αποκατάστασης οπισθίου χιαστού συνδέσμου και επίσης αρκετά πρωτόκολλα αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση ο ορθοπεδικός χειρουργός θα πρέπει να είναι εξειδικευμένος σε τέτοιες επεμβάσεις για να αναλάβει την χειρουργική αποκατάσταση ενός τέτοιου ασθενούς.
Υπάρχουν ειδικά κέντρα, με εξειδικευμένους ιατρούς για αυτές τις επεμβάσεις. Ο Δρ. Λαμπάκης έχει εκπαιδευτεί σε ένα αθλητιατρικό-ορθοπεδικό κέντρο στη Γερμανία, όπου ο θεράπων ιατρός Prof. Dr. med. M. Strobel, έχει το μεγαλύτερο αριθμό ασθενών με κακώσεις του ΟΧΣ σε ολόκληρη την Ευρώπη.
ΟΣΤΕΟΝΕΚΡΩΣΗ ΜΗΡΙΑΙΟΥ ΚΟΝΔΥΛΟΥ
Η οστεονέκρωση του έσω, συνήθως, μηριαίου κονδύλου οφείλεται σε διαταραχή της τοπικής αιμάτωσης της περιοχής και εμφανίζεται με οξύ πόνο κατά την φόρτιση του σκέλους, οίδημα και θερμότητα.
Η διαγνωση τίθεται βάση του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και της μαγνητικής τομογραφίας του γόνατος, η οποία σύμφωνα με τα απεικονιστικά χαρακτηριστικά προσδιορίζει και το βαθμό της οστεονεκρώσεως ( Ι , ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV σταδίου ).
Η θεραπεία τις περισσότερες φορές είναι συντηρητική με αποφόρτιση του σκέλους για τουλάχιστον 2 μήνες, λήψη μικρής δόσης ασπιρίνης για την βελτίωση της αιμάτωσης και ισομετρικές ασκήσεις ενδυνάμωσης.
Σε σπάνιες περιπτώσης που δεν επιτυγχάνεται ίαση με συντηρητική θεραπεία θα χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση. Το κλείδι της επιτυχίας της αντιμετώπισης της οστεονέκρωσης είναι η έγκαιρη διαγνωση και σχολαστική αποφόρτιση.
Εάν ο ασθενής δεν πάσχει από άλλες παθήσεις θα πρέπει να κάνει ένα πλήρη εργαστηριακό έλεγχο των παραγόντων πηκτικότητας του αίματος για τον αποκλεισμό σπανίων νοσημάτων, όπως της θρομβοφυλίας.
ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΓΟΝΑΤΟΣ
Σύμφωνα με την πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό πληθυσμό της χώρας μας που πραγματοποιήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών η οστεοαρθρίτιδα είναι όχι μόνο η συχνότερη ρευματική πάθηση αλλά και μια από τις συχνότερε παθήσεις του ανθρώπου. Η συμπτωματική οστεοαρθρίτιδα ανέρχεται στο 13,1 % των ενηλίκων, είναι συχνότερη στις γυναίκες και αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας. Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ανέρχεται σε 6 %, ενώ του ισχίου σε 0,9%.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της νόσου:
• Η φυλή, καθώς η νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε Αφροαμερικανούς και άτομα από την Καραϊβική.
• Το φύλο, με τις γυναίκες να εμφανίζουν διπλάσια συχνότητα σε σχέση με τους άνδρες. Κληρονομικοί παράγοντες, οι οποίοι ενδεχομένως επηρεάζουν την ποιότητα του κολλαγόνου που αποτελεί σημαντικό συστατικό των χόνδρων.
• Το αυξημένο βάρος το οποίο καταπονεί τα γόνατα σε καθημερινή βάση και παίζει ρόλο στην εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη της νόσου.
• Η υπερβολική επιβάρυνση των γονάτων στο πλαίσιο επαγγελμάτων που απαιτούν την άρση βαρών ή το γονάτισμα.
• Τραυματισμοί της άρθρωσης μπορούν να οδηγήσουν μετέπειτα στην εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ενδοαρθρικά κατάγματα, κακώσεις μηνίσκων και άλλων συνδεσμικών στοιχείων.
Ο ασθενής αναφέρει άλγος φόρτισης του γόνατος στα πρώτα στάδια, όπου η θεραπεία είναι συντηρητική και επίμονο άλγος με παραμόρφωση της αρθρώσεως στα τελικά στάδια.
Υπάρχουν πολλές δυνατότητες συντηρητικής θεραπείας με φυσικοθεραπείες και πρόγραμμα ασκήσεων που προσφέρουν στον ασθενή καλή ποιότητα ζωής.
Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται όταν παρατηρείται παραμόρφωση και όταν όλα τα συντηρητικά μέσα δεν απαλύνουν τα συμπτώματα. Η επέμβαση εκλογής είναι η ολική αρθροπλαστική γόνατος, η αντικατάσταση δηλαδή της αρθρώσεως. Σε πρώιμα στάδια μονοδιαμερισματικής οστεοαρθρίτιδας συνιστάται η διορθωτική οστεοτομία με εξαιρετικά αποτελέσματα.
